Tại sao cùng một giống lúa nhưng khi cấy ở ruộng của hợp tác xã thì năng suất lại thấp hơn khi cấy ở ruộng 5%? Tại sao cùng một giống lợn nhưng khi nuôi ở gia đình lợn thường béo mượt hơn lợn của hợp tác xã? Những câu hỏi suốt một thời gian dài đã không thể có câu trả lời cho đến khi cơ chế khoán xuất hiện. Khoán 100, rồi Khoán 10 đã thổi vào làng quê một luồng sinh khí mới, cũng vẫn con người ấy, đồng đất ấy nhưng mang lại hiệu quả và năng suất cao hơn. Mô hình Hợp tác xã cũ đã lùi dần vào quá khứ nhưng hoạt động của hợp tác xã, thường chỉ diễn ra ở hai nơi chính là trên cánh đồng và ở sân kho thì vẫn in đậm trong ký ức của cả một thế hệ
